Ik kan met zekerheid zeggen dat er niet zoiets als een pedagogische handpop bestaat. Of je dat van me aanneemt, dat laat ik aan jou maar ik beschouw mezelf een kenner. Een kenner van de handpop met al haar prachtige mogelijkheden en een kenner van de werkvelden waarin er behoefte is aan een pedagogische handpop. Ik hoop daarom dat je de moeite wilt nemen om mijn onderbouwing te lezen want deze uitspraak komt niet uit de lucht vallen.
Ik werk al bijna 30 jaar met handpoppen, runde 15 jaar een webshop in handpoppen en train sinds 2004 professionals die een handpop in willen zetten in hun klas, groep of praktijk. Leren is daarbij vooral afleren en kijken naar, want de handpop blijkt nogal vast te zitten aan beeldvormingen en aannames die niet kloppen.
Als webshophouder merkte ik dat de handpop nogal eens werden weggezet als praatpop, taalpop, vertelpop of pedagogische pop. Dat klinkt lekkerder, de pop krijgt een functie toebedacht en er wordt iets gesuggereerd wat je graag wilt geloven. Namelijk, dat het hebben van zo’n pop praten, vertellen en opvoeden stimuleert. In de praktijk leidt dat nogal eens tot teleurstellingen want een handpop is een ding, niets meer en niets minder. Je kunt met dat ding wel máken dat kinderen er tegen gaan vertellen, er tegen gaan praten en zich er door laten beïnvloeden. Maar daar is meer voor nodig dan alleen het hebben van de pop.
Ik zou graag korte metten willen maken met de aannames dat je met een handpop altijd goed zit, dat kinderen automatisch leuk en goed op een handpop reageren en je dus niets anders hoeft te doen dan met een handpop naar binnen lopen.
Ik heb dat regelmatig behoorlijk mis zien gaan en hoor tijdens mijn webinars en cursussen nog steeds verhalen van handpopgebruikers die omver gelopen werden door kinderen, die zich geen raad weten met de kinderen die tot schreeuwendst toe blijven herhalen dat de pop nep is (JIJ DOET DAT JUF! JIJ DOET DAT!), of die nog net kunnen voorkomen dat de pop uit elkaar getrokken wordt door twee vechtende kleuters die allebei vinden dat ze het meeste recht hebben op de pop. Niet zelden is de komst van de pop helemaal zo gezellig niet en belandt hij binnen een maand in een doos of kast om daar nooit meer uit te komen. Juf denkt dat het aan haar ligt omdat het heel eenvoudig zou moeten zijn en besluit ter plekke dat het niets voor haar is, zij is daar niet voor gemaakt. Kan toch? Je hoeft toch niet alles te kunnen?
Met dat laatste ben ik het eens, je hoeft niet alles te kunnen. Maar wat ik jammer vind aan het nooit meer oppakken van de pop waar je toch echt iets in zag, want anders had je hem niet meegenomen, is dat het niet nodig was geweest.
De pop als hulpmiddel is een andere dan de pop als speelgoed en de pop die poppenkast of een rol speelt. Als je je dat realiseert, naar dat wat een pop eigenlijk is kunt kijken en kunt gaan denken vanuit het kind, ben je op de goede weg.
Een pop als pedagogisch- of educatief hulpmiddel is meer dan alleen een pop. Hij heeft een aantal kenmerken. De eerste is een inkoppertje:
De pop moet tot leven gaan komen.
Tot leven komen bestaat voor een deel uit de techniek van het spelen met de handpop. Een ander deel van het tot leven komen gaat over de inhoud die via de pop naar buiten komt en over de manier waarop de handpop zijn vragen stelt. Het is dus èn-èn, niet òf-òf. De techniek is daarbij minder belangrijk dan de inhoud. Je kunt beter een pop hebben die iets te vertellen heeft, contact maakt, maar technisch nog wat rammelt, dan een pop die technisch perfect neergezet wordt, maar niets te melden heeft en maar een beetje voor zich uit staart.
De pop moet een relatie op gaan bouwen.
De tweede en misschien wel belangrijkste voorwaarde is de basishouding vanwaaruit je opereert. Wanneer je een handpop toevoegt, komen er eigenlijk twee nieuwe relaties bij: de relatie tussen het kind en de pop en de relatie tussen jou en de pop:
Je had al een relatie met het kind en wat er bij komt, is een relatie tussen het kind en de pop en tussen jou en de pop. Die laatste wordt nogal eens vergeten en is vaak ook de oorzaak van ongewenst gedrag van het kind richting de pop (zoals slaan, haren trekken, neus knijpen, in de mond zitten, stompen etc.). Aandacht besteden aan je eigen relatie met de pop en daar zichtbaar vorm aan geven maakt de handpop tot een beter pedagogisch hulpmiddel. Het zorgt ervoor dat de handpop de kinderen ook daadwerkelijk kan leren op welke manier kinderen bijv. voor zichzelf op kunnen komen, grenzen kunnen gaan stellen, hoe ze iets kunnen vragen en hoe ze tegen een volwassene kunnen zeggen dat ze iets wel of niet willen.
Bekijk de pop door de ogen van het kind.
De derde voorwaarde heeft te maken met de manier waarop de handpop kinderen aan gaat spreken. Kinderen hebben een bepaalde verwachting van een pop en die verwachting maakt dat ze makkelijk op een pop reageren. Voor een kind is een pop een vriendje, waarbij ‘vriendje’ aan een aantal eisen moet voldoen. Voldoet de pop niet aan dat beeld en is hij meer juf dan vriendje, dan raken kinderen hun interesse in de pop kwijt en is het snel gedaan met alle magische mogelijkheden die de pop heeft. Eigenlijk heel logisch want wie zit er nou te wachten op ongelijkwaardige vriendschappen, vriendschappen die niet onvoorwaardelijk zijn? Die vrienden ben jij als volwassene toch ook liever kwijt dan rijk?
Een handpop kan wonderen verrichten, kan contact maken op een manier die jij als volwassene niet voor elkaar krijgt en kan kinderen op een speelse en sprankelende manier ondersteunen in hun ontwikkeling. De handpop is het mooiste en meest veelzijdige hulpmiddel wat ik ken en heeft mijn werk en mijn contact met kinderen enorm verrijkt. Ik kan me niet voorstellen dat ik ooit nog zonder pop een klas binnen stap, maar weet ook dat niet vanzelf gaat. Werken met een pop is een vaardigheid en een bewustwordingsproces. Het vraagt oefening, het vraagt enthousiasme, lef, inzicht en gezond verstand.
Gaat het bij jou niet vanzelf en kun je wel wat hulp gebruiken? Stuur me gerust een mail, ik help je graag verder.
Comments are closed.