Handpoppen zijn er in verschillende soorten en maten. De webshop van handpoppen.nl biedt een diversiteit handpoppen aan die geselecteerd zijn op kwaliteit, bespeelbaarheid, uitstraling, aaibaarheid en inzetbaarheid. En daarbij proberen we zoveel mogelijk categorieën en doelen aan bod te laten komen.
Specifieke kenmerken van de verschillende categorieën handpoppen:
De menspop: Dit type handpop kenmerkt zich door een bespeelbaar hoofd en heeft vaak een beweegbare mond. In de meeste gevallen heeft de menspop ook twee bespeelbare handen die óf met de eigen handen óf d.m.v. stokken bespeeld kunnen worden. De ‘neutrale’ menspop is geen karikatuur of themafiguur en erg geschikt om als pedagogisch hulpmiddel te gebruiken omdat er elke denkbare inhoud aan gekoppeld kan worden.
De dierpop: Dit type handpop gaat uit van een specifiek dier en heeft vaak (maar niet altijd) een bespeelbare kop/bek en soms nog ingangen waarmee andere delen van het dier bespeeld kunnen worden. Een dierpop is qua inzetbaarheid wat beperkter dan een menspop omdat de beeldvorming en de wezenskenmerken van het dier maken dat de mogelijkheden eerder hun ‘plafond’ bereiken. Het voordeel van een dierpop is weer dat diezelfde beeldvorming en wezenskenmerken direct een kader geven van waaruit je kunt vertrekken.
De sokpop: Dit type handpop bestaat meestal uit een ellebooglange sok met aan het uiteinde een bespeelbare kop en mond. Het is één van de meest eenvoudige handpoppen die er zijn maar daardoor niet minder bruikbaar of effectief. Een sokpop is niet alleen een leuke pop voor ‘erbij’ maar kan ook zeker de functie van pedagogische hulpmiddel in gaan nemen. Daarbij is het wel raadzaam om te kiezen voor een ‘neutrale’ uitvoering.
De poppenkastpop: Dit type pop is vooral gemaakt voor spelen in de poppenkast en zijn vaak wat ‘archetypisch’ wat wil zeggen dat het vaak gaat om zeer herkenbare personages die in meerdere of mindere mate het ‘goed’ en het ‘kwaad’ vertegenwoordigen. Poppenkastpoppen lenen zich uitstekend voor het uitspelen van verhalen of als toevoeging bij verhalen maar zijn door hun typische uiterlijke kenmerken niet zo geschikt als op zichzelf staand pedagogisch hulpmiddel tenzij er gekozen wordt voor een wat meer neutrale uitvoering.
De vingerpop: Dit type pop(je) wordt over het algemeen met één vinger bespeeld en kent heel veel verschillende uitvoeringen, zelfs een gewone vinger kan omgetoverd worden tot een vingerpopje en het maken van vingerpopjes van kosteloos materiaal is een activiteit die nog steeds een onderdeel is van handvaardigheidlessen. Vingerpopjes worden vaak in combinatie met andere poppen, met prentenboeken en thema’s gebruikt maar het is niet ondenkbaar dat ze ook als pedagogisch hulpmiddel ingezet kunnen worden.
De themapop: Dit type pop omvat zowel de poppen waarbij je direct geneigd bent die bij een bepaald thema te plaatsen zoals de heks, de clown, de indiaan, de dokter, het buitenaardse wezen als de poppen die gemaakt zijn naar de gelijkenis van een televisieprogramma als bijv. Sesamstraat, Sponge Bob, de Teletubbies, Spiderman of Bob de Bouwer. Ze zijn voor kinderen vaak heel herkenbaar en vaak ook geliefd maar als pedagogisch hulpmiddel zijn ze niet geschikt omdat ze door hun uiterlijk of door het televisieprogramma al teveel zijn ingevuld en het, in de praktijk, lastig blijkt daarvan af te wijken.
Hoewel ik me de keuze voor bijvoorbeeld de Sesamstraatpoppen wel voor kan stellen als je op een kinderdagverblijf werkt en de redenatie van ‘herkenbaar voor het kind’ wel kan volgen, is het toch geen goede keuze wanneer je de pop ook voor andere doeleinden wilt gebruiken. Het begint al bij het stemgebruik; kinderen kennen de stem van Ernie en zijn vriendjes en zodra je daarvan afwijkt is de reactie al snel “zo praat hij helemaal niet.” Het líjkt heel makkelijk om te kiezen voor zo’n personage maar in de praktijk blijkt het vooral beperkend en belemmerend uit te pakken, kinderen grijpen terug op uitzendingen die ze gezien hebben en verwachten dat jij hetzelfde personage tevoorschijn kunt toveren. Er zijn er die dat zullen kunnen maar in geval van twijfel……niet doen. Kies liever voor een wat neutralere pop waaraan je je eigen inhoud kunt koppelen, dat geeft zoveel meer ruimte en is zoveel makkelijker te vertalen naar de onderwerpen die jij via de pop aan wilt bieden of aan wilt kaarten.
Dit overzicht is niet compleet zeg je nu misschien en dat klopt, er zijn typen poppen die hier niet voorkomen maar in dit overzicht heb ik me willen richten op de meest voorkomende typen handpoppen en hun waarde als pedagogisch hulpmiddel. Zie het als een leidraad en bedenk dat het niet bedoeld is als absolute waarheid. Ik wil voor niemand bepalen welke pop hij/zij moet gaan gebruiken, ik heb wél ervaren dat sommige typen handpoppen zich beter lenen om een pedagogisch hulpmiddel te worden dan anderen en die ervaring wil ik graag delen.